282_Over Kunst gesproken…

Onderweg naar de bouwmarkt val ik in een radio-interview van Dolf Jansen met een kostuumontwerper. ‘Joost verzamelt littekens en laat die borduren op zijde’, aldus Jansen in zijn aankondiging.

Ik schiet onwillekeurig in de lach en verwacht na deze cabareteske introductie dat een imitator het aandeel van ‘Joost’ in het gesprek voor zijn rekening gaat nemen. Niets is minder waar. Joost blijkt zelf van vlees en bloed en is behalve zelfstandig kostuumontwerper ook vakdocent aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Voor de reizende tentoonstelling Encounter#6 (vanaf maart 2019) verzamelt hij 100 littekens en de bijbehorende – indringende – verhalen. De littekens worden geborduurd en van een gecomprimeerde tekst voorzien.

De rit naar de bouwmarkt is te kort, ik parkeer voor de deur en blijf nog even luisteren. Wat kunnen mensen toch de meest bijzondere zaken verzamelen en bestuderen….Kijk, de nieuwsgierigheid naar verhalen achter ‘gewone’ mensen begrijp ik als geen ander. Parels van verhalen kan het opleveren als je de tijd neemt om met iemand in gesprek te raken en werkelijke interesse toont.

Of iemand anders die verhalen ook interessant vindt en ze wil lezen is vaak vooral een kwestie van marketing.
De meeste mensen zijn visueel ingesteld. Dus naast een aantrekkelijk plaatje doet een goed verhaal de rest. Het kost me moeite te geloven dat er mensen zijn die aangetrokken worden tot een plaatje van een litteken. En dan nog wat…hoe vind je iemand die je – artistiek gezien – begrijpt en vrolijk wordt van het borduren ervan?

Als mensen worden aangesproken of ze een litteken hebben en zo ja, of ze dat willen ‘doneren’ inclusief het verhaal erachter zijn er nogal uiteenlopende reacties, zo blijkt. Tot mijn verbazing zijn er intussen toch ruim zestig littekens van de beoogde honderd geborduurd. Ruim zestig mensen hebben het niet alleen laten zíen en aanraken/tekenen, maar ook de oorzaak ervan gedeeld met deze wildvreemde Joost. Eigenlijk weet ik niet zo goed wat ik ervan moet vinden. Behalve dan dat ik mijn eigen litteken niet geborduurd terug zou willen vinden in een reizende tentoonstelling.

Voor wie zich op dit moment afvraagt wat de foto van een putdeksel bij dit blog te maken heeft met een litteken… de overeenkomst is ‘Bijzondere verzamelingen’. Vorige maand nam ik voor een opdracht een interview af bij een bedrijf dat leidingen voor drinkwater, afvalwater en bluswater produceert. In het gesprek gaf ik aan nog niet eerder van het bedrijf gehoord te hebben, ondanks mijn meer dan gemiddelde belangstelling voor techniek. ‘Nou’, zei mijn gesprekspartner, ‘na vandaag ga je ontdekken hoeveel zaken in jouw leven in meer of mindere mate te maken hebben met dit bedrijf*.’ Moeiteloos somde hij een aantal zaken op. ‘Iedereen heeft wel iets in zijn leefomgeving dat gemaakt is door, of een onderdeel bevat van dit bedrijf. Als je het eenmaal ziet, kun je het nooit meer niet zien.’

Zelf bleek hij gefascineerd door de meest uiteenlopende soorten putdeksels. Pútdeksels? Tja, voor iemand die in de gietijzeren waterleidingen zit nog niet eens een heel rare afwijking. Mijn gesprekspartner zag er de humor wel van in en lichtte toe: ‘De productie van putdeksels wordt tegenwoordig in Nederland gedomineerd door andere bedrijven, maar als je op vakantie gaat en je kijkt naar een putdeksel, zie je alleen maar Saint-Gobain PAM. In Frankrijk, Griekenland, Spanje, Portugal et cetera.’

Hij schetste het beeld, ik kleurde het plaatje. ‘Dus jij loopt altijd in je vakantie naar beneden te kijken?’ vroeg ik. ‘Sterker nog, we sturen elkaar foto’s met de tekst Raad eens waar ik ben?!’. Ik gierde het uit. En voilà, voor ik het wist toverde hij een aantal voorbeelden op zijn smartphone tevoorschijn. Een reizende tentoonstelling van ware kunstwerkjes. Misschien nog eens een idee om ze te laten borduren…

PS 1: Joost van Wijmen is ook onderzoeker bij het lectoraat Performatieve* Maakprocessen bij dezelfde HKU. Om het blog niet onnodig ingewikkeld te maken is deze functie niet opgenomen.

‘In mijn werk als kostuumontwerper meet ik lichamen op of pas ik kleding aan. Daarbij raak ik anderen aan. Dit intieme moment vormde het uitgangspunt van mijn praktijkgerichte onderzoeksproject ENCOUNTER. Hierin staat de aanraking niet meer ten dienste van een toegepast ontwerpproces, maar is het beginpunt van een analyse naar de relatie tussen mensen aan de hand van een fysieke ervaring.’ https://www.voordekunst.nl/projecten/7875-encounter6-littekens-en-hun-verhalen

PS 2:*Saint-Gobain PAM produceert waterleidingen van nodulair gietijzer.